قیر ماده ای است سیاه رنگ و خمیری شکل که در عایقکاری رطوبت و ساخت آسفالت کاربرد دارد و در عایق¬های رطوبتی و آسفالت به عنوان ماده¬ی اصلی سازنده مورد استفاده قرار می گیرد. قیر انواع مختلفی دارد که هر کدام دارای کاربرد متفاوتی هستند. این ماده در پالایشگاه نفت تولید می شود. قیر ماده هیدروکربنی است که دارای تعریف ، منابع و ویژگی های خاص می باشد . مواد قیری از نفت نیز متنوع تر هستند ، زیرا قیر علاوه بر نفت منابع دیگری نیز دارد . قیرها بسته به منشا به سه دسته زیر تقسیم می شوند
قیر های طبیعی
قیر های نفتی
قیر های قطرانی
۱ – قیر طبیعی
ماده ای سیاه رنگ که از دل زمین خارج شده و معمولا به صورت قطعات بزرگی از سنگ می باشند، گیلسونایت نام دارند که آن را قیر طبیعی نیز می نمایند. تولید این محصول در درون زمین صورت گرفته که این کار باعث می شود ارزش بیشتری برای این کانی در بازار ایران و بازار های بین الملل وجود داشته باشد. کشور ایران از جمله کشور هایی است که معادن بزرگ تولید گیلسونایت را در درون خود جای داده و توانسته است از این طریق بخش اعظمی از گیلسونایت تولید شده در بازار سراسر جهان را تامین نمایند. قیر طبیعی در شرایط طبیعی و در محیط آزاد ناشی از تبخیر و تبدیل نفت خام موجود در طبیعت و در اثر گذشت زمان طولانی (میلیون ها سال) به تدریج تولید و حاصل میگردد به این نوع قیر، قیر طبیعی یا معدنی گفته می شود که کاربردهای خاصی دارد. و این قیر طبیعی در کشور ما معمولاً به گیلسونایت هم شناخته میشود و در واقع نفت خام سفت شده در اثر فشار است برای تعیین مشخصات قیرهای طبیعی رنگ آن، بوی آن ،نقطه نرمی، رطوبت، مقدار خاکستر،مقدار کربن و حلالیت آن مورد توجه و اندازه گیری قرار میگیرد.
قیر های نفتی
در اوایل قرن بیستم، قیر نفتی حاصل از پالایش نفت خام به بازار آمد و جایگزین قیر های معدنی و طبیعی در روسازی های آسفالتی و سایر مصارف صنعتی گردید. این نوع قیرها از پالایش نفت خام در برج های تقطیر به دست می آید و نهایتاً در ته برج و در حرارت بیش از ۳۸۰ درجه باقی می ماند معمولاً این نوع قیر از تقطیر نفت خام به دست می‌آید. چنین قیری، قیر نفتی یا قیر تقطیری نامیده می شود. قیر نفتی محصول دو مرحله تقطیر نفت خام در برج تقطیر است. در مرحله نخست تقطیر، مواد سبک مانند بنزین و پروپان از نفت خام جدا می شوند. این فرایند در فشاری نزدیک به یک اتمسفر (واحد) انجام می شود. در مرحله دوم نیز ترکیبات سنگین مانند گازوئیل و نفت سفید خارج می شوند. این فرایند در فشاری نزدیک به خلاء صورت می پذیرد.
قیر های قطرانی
قیر از لحاظ شیمیائی طبقه بندیهای مختلفی برای قیر صورت گرفته که دو مورد از مرسوم ترین آنها طبقه بندی بر اساس طبیعی یا نفتی بودن قیر و مورد مرسوم تر بر اساس نوع منبع تامین کننده قیر یعنی نفت یا ذغال سنگ یا چوب می باشد ( Tar ) قیرقطران این نوع قیر به دلیل تشابه ظاهری و کاربرد مشابه با قیر نفتی گاهی با یک اسم شناخته می شوند . چون منبع تهیه این نوع قیر با قیر نفتی متفاوت است ، ترکیب شیمیائی و خواص فیزیکی متفاوتی دارد که در نتیجه یک لغت عمومی برای مایعاتی است که Tar . رفتاری متفاوت در هنگام استفاده و عملکرد در سرویس دارد از سوزاندن مواد آلی طبیعی مثل چوب یا ذغال سنگ و تقطیر تخریبی آنها در غیاب هوا می باشد . دو نوع قیر قطرانی با توجه به نوع فرآیند از سوزاندن یا کربونیزاسیون ذغال سنگ میتوان تهیه کرد
